جوشکاری عمودی یا جوشکاری سربالا و جوشکاری سرپایین یکی از رایج ترین موقعیت های جوشکاری می باشد که نسبت به جوش در موقعیت افقی و تخت کمی دشوار بوده و نیاز به تمرین دارد. در جوشکاری عمودی تورچ در زوایه 45 درجه و یا کمتر قرار دارد. به طور کلی وقتی قصد دارید تا دو فلز را در موقعیت عمودی به یکدیگر متصل کنید 2 راه بیشتر برای این کار وجود ندارد : اولی این است که جوش خود را از پایین به بالا انجام بدهید یا برعکس. اکنون این سوال مطرح می شود که جوشکاری سربالا بهتر است یا جوشکاری سرپایین ؟ جواب این سوال نیز ساده می باشد، به نوع ضخامت فلز و میزان تجربه شما بستگی دارد. به طور خلاصه تفاوت بین جوشکاری عمودی سربالا و سر پایین به شدت نفوذ و عمق جوش می باشد. به عنوان مثال اگر قصد جوش دادن فلز نازکی را دارید بهتر است جوشکاری سر پایین انجام بدهید زیرا در جوشکاری سرپایین میزان نفوذ و عمق جوش کمتر بوده و احتمال اینکه فلز دچار سوختگی شدید شود بسیار کم می باشد. همچنین جوشکاری عمودی سرپایین خیلی سریعتر از جوشکاری سربالا انجام می گیرد. در ادامه مطلب از سایت آموزشگاه آریاگستر به نکات مهم جوشکاری عمودی می پردازیم.
جوشکاری سرپایین و سربالا
اگر از بالای فلز به سمت پایین اتصال مشغول به جوشکاری شوید، جوشکاری سرپایین و اگر از پایین فلز به سمت بالا جوش بدهید جوشکاری سربالا گفته می شود. همان طور که گفته شد جوشکاری عمودی به سمت بالا تقریبا اندازه یک جوش در موقعیت تخت کارآمد می باشد و برای جوش دادن فلزات با ضخامت بالا موثر هستند. همین طور برای اینکه یک جوش عمودی سربالا بی نقصی داشته باشید باید میزان آمپر خود را کمی بیشتر نسبت به جوش سرپایین تنظیم کنید. همچنین زاویه جوش سرپایین و سربالا باید 45 درجه باشد.
جوشکاری عمودی سربالا بهتر است یا سرپایین ؟
همان طور که در ابتدا گفته شد به نوع و ضخامت فلز بستگی دارد هر دو جوش سرپایین و سربالا کاربردی بوده و هر کدام در شرایط خاص موثر هستند. اگر صرفا قصد دارید تا سریع دو فلز نازک را در موقعیت عمودی به یک دیگر جوش بدهید، بنابراین جوش سر پایین برای شما مناسب می باشد. همچنین اگر فلز شما ضخیم بوده و قصد دارید جوش عمیق تری ایجاد کنید پس جوش سربالا موثر تر خواهد بود. نفوذ جوش سربالا نسبت به جوش سرپایین بیشتر بوده بنابراین برای جوش دادن فلزات نازک هرگز جوش سربالا ایجاد نکنید زیرا امکان سوختگی فلز وجود دارد.
مرتبط بخوانید : 4 وضعیت جوشکاری که باید بشناسید + تصویر
به تصاویر زیر دقت کنید :
نکاتی که هنگام جوشکاری عمودی باید به یاد داشته باشید
جوشکاری عمودی سربالا یکی از دشوار ترین موقعیت جوشکاری می باشد که نیاز به تجربه و مهارت بالایی دارد. برای اینکه جوش سربالا بی نقصی داشته باشید باید به نحوه نگهداشتن الکترود و تورچ دقت داشته باشید به طوری که یک زاویه 45 درجه یا کمتری را شکل بدهند. سخت ترین نوع جوشکاری در این موقعیت، جوشکاری آرگون می باشد زیرا باید با ذوب کردن فیلر عملیات جوش را انجام بدهید و فاصله بین الکترود، فیلر و فلز باید بسیار کم باشد. یکی از دلایل اصلی که باعث سخت شدن مراحل جوشکاری سربالا می شود، جاذبه است. به همین دلیل اصلا عجله نکنید و جوشکاری عمودی سربالا را بسیار آرام و با دقت انجام بدهید. به یاد داشته باشید برای ایجاد جوش آرگون در این نوع موقعیت باید تورچ و فیلر را کمی جلوتر از مهره جوش قرار داده تا در صورت ذوب شدن فیلر، فلز به درستی جوش بخورد و از ایجاد سوختگی در یک نقطه خاص جلوگیری شود. اکنون در مورد جوشکاری سرپایین این نوع موقعیت جوش صرفا برای متصل کردن جزئی دو فلز نازک به یکدیگر می باشد همان طور که در ابتدا گفته شد مقدار نفوذ جوشکاری سرپایین خیلی کمتر از سربالا می باشد. بنابراین برای جوش دادن فلزات ضخیم، جوشکاری سرپایین موثر نیست.
مرتبط بخوانید : 8 نوع از مهم ترین عیوب جوش که باید بدانید
انواع اتصال رایج در جوشکاری عمودی
اتصال سپری یا اتصال تی شکل (Tee Joint)
از اتصال سپری یا اتصال تی شکل Tee Joint در ساخت نیمرخ های مرکب به شکل T و I، تیر ورق ها، سخت کننده‌های تحت بار، آویزها، نشیمن های طاقچه ای و عموما قطعاتی که با زاویه با هم جفت می شوند.
یکی از تکنیک های جوشکاری عمودی در اتصال شکل تی این است که تورچ را به آرامی با حرکت موج دار به شکل یک مثلث هدایت کنید به تصویر A فوق دقت داشته باشید. همچنین به یاد داشته باشید که این کار را باید بدون توقف انجام بدهید اگر حتی برای مدتی کوتاه مکث کنید امکان دارد فلز شما بیش از حد ذوب شود بنابراین این فرآیند را تا پایین عملیات جوشکاری باید پیوسته انجام بدهید. همچنین برای انتها جوش فلزات حتما از پاس جوش نیز استفاده کنید. اینگونه در ابتدا و انتها جوش، لبه های صفحات به خوبی به یکدیگر جوش خورده اند و از ایجاد سوختگی در انتها کار جلوگیری می کند.
اتصال پوششی یا لب روی هم (Lap Joint)
اتصال پوششی یا لب روی هم Lap Joint معمول ترین نوع اتصال در جوشکاری عمودی است. این اتصال دو مزیت عمده دارد یکی سادگی فرایند یعنی اینکه ساخت قطعات در این نوع اتصال احتیاج به وقت زیاد، به میزانی که در انواع دیگر اتصالات جوشی مورد نیاز است، ندارد. قطعات می‌توانند بر روی هم کمی جابجا شوند تاخطا های کوچک ساخت را پوشانده یا تنظیم طول را عملی سازند و دیگری سادگی اتصال لبه های قطعات متصل شونده احتیاج به آمادگی خاصی ندارند و اغلب برش عادی خورده یا با شعله بریده می‌شوند. در اتصال پوششی اغلب از جوش گوشه استفاده میشود. تکنیک هدایت تورچ به شکل مثلث بار دیگری در جوشکاری عمودی در اتصال پوششی موثر می باشد. به تصویر فوق E دقت داشته باشید. جوشکاری عمودی در اتصال لب روی هم نیز مانند T بوده و فراموش نکنید که در انتها جوش حتما چند پلاس جوش نیز ایجاد کنید. همچنین اگر تازه کار هستید می توانید در این نوع اتصال چند خال جوش ایجاد کرده سپس به طور کامل دو فلز را به یکدیگر جوش بدهید.
مرتبط بخوانید : با انواع جوشکاری و آموزش آن آشنا شوید
اتصال لب به لب (Butt Joint)
اتصال لب به لب Butt Joint اغلب برای متصل ساختن انتهای ورق های مسطح با ضخامت های نسبتا مساوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ، وقتی که در اتصال لب به لب از جوش شیاری با نفوذ کامل استفاده شود، اندازه اتصال به حداقل خود رسیده و ظاهر آن بسیار خوشایند تر از انواع دیگر اتصالات می شود. جوشکاری عمودی لب به لب رایج ترین نوع اتصال جوش بوده و نسبت به سایر موقعیت های اتصال آسان تر می باشد. همانند سایر روشها جوشکاری، هدف شما دستیابی به جوش باکیفیت است. برای این کار باید به نفوذ و همجوشی فیلر به دیوار های جوش دقت کنید. معمولا برای جوش دادن دو فلز در موقعیت لب به لب از جوشکاری سربالا استفاده می شود.
جمع بندی
به هر حال جوشکاری سربالا و سرپایین هر دو کاربردی بوده و در شرایط خاص موثر می باشند. همان طور که گفته شد بیشتر سعی کنید بر روی جوشکاری عمودی سربالا تمرین داشته باشید زیرا سخت تر و کاربردی تر بوده و بیشتر با این نوع موقعیت روبه رو می شوید. فقط به یاد داشته باشید که برای جوش دادن دو فلز نازک جوشکاری سربالا توصیه نمی شود زیرا امکان سوختگی و ایجاد سوراخ بر روی فلز وجود دارد.
