یکی از موضوعات مهم و مورد بحث جوشکارها طراحی و نحوه ایجاد درز جوش است در این مطلب تصمیم داریم به این موضوع بپردازم

درز جوش چیست؟

فصل مشترک دو قطعه که مصالح جوش در امتداد آن رسوب می نمایند، درز جوش نامیده می شود. هندسه درز از عوامل مهم و تأثیر گذار بر اقتصاد و کیفیت جوش است. هندسه درز با سه پارامتر زیر تعریف میشود

• زاویه یخی لبه
• باز شدگی یا دهانه ریشه (R)
• پیشانی یا ضخامت ریشه

انواع اتصال

به نحوه قرار گرفتن قطعات و ورقها در کنار یکدیگر نوع اتصال گفته می شود. انواع اتصال به قرار زیر است

• اتصال لب به لب
• اتصال سپری
• اتصال کنج یا گونیا
• اتصال روی هم (پوششی)
• اتصال پیشانی

آشنایی با انواع وضعیت جوشکاری

دهانه یا بازشدگی ریشه (R)

دهانه ریشه برای این منظور به کار میرود که الکترود بتواند به ریشه جوش برسد. هر قدر که زاویه پخی لبه ها کم ،باشد برای اینکه یک ریشه خوب بدست آید باید دهانه ریشه (R) را بیشتر در نظر گرفت اگر دهانه ریشه خیلی کوچک باشد جوش ریشه خیلی مشکل خواهد بود و باید از الکترودهای نازک استفاده شود و استفاده از الکترودهای نازک باعث کندی کارخواهد شد.

دهانه ریشه خیلی بزرگ بر کیفیت جوش اثری ندارد ولی مصرف مصالح جوش را افزایش میدهد که نتیجه آن افزایش هزینه جوشکاری و اعوجاج حاصل از جوشکاری است. وقتی که دهانه ریشه زیاد میگردد باید از تسمه پشت بند استفاده شود اماده کردن لبه ها برای جوشکاری و دهانه ریشه هر دو تاثیر مستقیم بر هزینه جوشکاری میزان مصرف مصالح دارند. منظور از آماده کردن لبه ،جوش یخ زدن لبه ها به شکل دلخواه قبل از جوشکاری می باشد.

شكل (الف) حالتی را نشان میدهد که فاصله لبه دو قطعه و همچنین زاویه پخی لبه ها کم میباشد این حالت برای جوشکاری مناسب نیست زیرا جوش بین دو لبه پل ،زده تفاله خاکستر جوشکاری پس از انجام عملیات جوشکاری در محل ریشه اتصال باقی میماند و حذف آنها از روی جوش برای جوش طرف دوم وقت گیر خواهد بود.

شکل (ب) نشان دهنده فرم صحیح لبه ها قبل از شروع به جوشکاری میباشد. این جوش باعث امتزاج و ترکیب خوب مصالح در ریشه خواهد شد تولید خاکستر جوشکاری در این حالت به حداقل مقدار خود خواهد رسید. شکل (پ) نشان میدهد که چگونه فاصله زیاد لبه ها در هنگام جوشکاری باعث ریزش جوش از زیر آن می.گردد در کارخانه ها برای اینکه از ریزش جوش جلوگیری کنند از تسمه های فاصله دهنده با اندازه معین استفاده میکنند

تسمه های پشت بند

زمانی که جوشکاری و درز جوش از یک طرف بوده و فاصله لبه ها نیز زیاد باشد، از تسمه های پشت بند استفاده میشود این تسمه ها پس از انجام عملیات جوشکاری در جای خود باقی میمانند و جزئی از اتصال می.شوند این تسمه ها اغلب در درزهای جناغی دورو (x) مورد استفاده قرار می گیرند در این حالت قبل از جوشکاری طرف دوم نیاز به سنگ زدن ریشه میباشد.

گرده جوش

در درزهای لب به لب تحدب اسمی تقریباً 1.5 میلیمتر بالای سطح تراز لازم است. مقدار زیاد این تحدب فایده ای ندارد و باعث افزایش هزینه جوشکاری می شود.

ضخامت ریشه

برای اینکه از سوختن ریشه جوش و همچنین از ریزش جوش جلوگیری شود، به جای اینکه لبه جوش در محل ریشه به صورت تیز ،باشد ضخامتی برای آن قائل می شوند که آن را ضخامت ریشه یا پیشانی می نامند.

وقتی که از تسمه های پشت بند استفاده میشود دیگر نباید ضخامتی برای ریشه در نظر گرفت زیرا در این حالت یک فضای خالی پیدا میشود که در هنگام جوشکاری درون آن پر از گاز میگردد.

دلیل اصلی از پخ زدن لبه ایجاد دسترسی برای جوشکاری در تمام ضخامت و همچنین مطمئن شدن از ذوب و امتزاج کامل در تمام سطح مقطع میباشد. دسترسی خوب با افزایش زاویه ،پخی و افزایش دهانه ریشه به دست میآید که همیشه ترکیبی از آنها یک راه حل خوب به دست میدهد زاویه پخی بستگی به محل کار و زاویه ای که الکترود در محل کار میتواند داشته باشد .دارد زاویه پخی حداقل برابر ۴۵ درجه است.

درزهای لاله ای (U) و نیم لاله ای (J)

 درزهای لاله ای و نیم لاله ای برای جوشکاری بسیار عالی هستند ولی هزینه ساخت آنها گران تمام میشود این اشکال نیز احتیاج به ضخامت ریشه و در نتیجه سنگ زدن ریشه از پشت دارند.

سنگ زدن ریشه از پشت (شیار زنی پشت)

برای دستیابی به ذوب و امتزاج کامل در تمام مقطع جوش و در نتیجـه یـک جـوش صد در صد تمام قدرت لازم است در تمام انواع درزها طرف دوم یا پشت کار نیز جوش شود. قبل از جوش پشت کار باید ریشه جوش سنگ زده شود این کار به وسیله الکترود گوج یا سنگ زدن صورت میگیرد بدون سنگ زدن ریشه جوش طرف دوم نفوذ کامل نخواهد داشت.

میزان سنگ زدن ریشه آنقدر باید عمیق باشد تا مصالح اصلی جوش طرف اول ظاهر گردند.شکل شیار پشت باید طوری باشد که الکترود برای جوشکاری بتواند داخل آن گردد.